Dit weekend zal in de Qatarese hoofdstad Doha een door de Verenigde Naties geleide bijeenkomst met de Afghaanse Taliban worden gehouden, waaraan naar verwachting vertegenwoordigers uit ongeveer 25 landen zullen deelnemen.
Het zal de derde dergelijke bijeenkomst zijn, maar de eerste die wordt bijgewoond door de islamitisch-fundamentalistische groepering, die het door oorlog verscheurde land heeft geregeerd sinds hij in augustus 2021 de macht overnam toen de door de VS geleide troepen zich terugtrokken na twintig jaar oorlog.
Het politieke hoofd van de VN, dat de bijeenkomst zal voorzitten, zei dat het niet om de erkenning van de Taliban gaat.
“Dit is geen bijeenkomst over erkenning. Dit is geen bijeenkomst die leidt tot erkenning… Betrokkenheid betekent niet erkenning”, zei VN-ondersecretaris Rosemary DiCarlo tegen verslaggevers. “Dit gaat niet over de Taliban. Dit gaat over Afghanistan en het volk.”
Het bereiken van duurzame vrede, naleving van het internationaal recht en de mensenrechten, evenals inspanningen in de strijd tegen onder meer verdovende middelen staan op de agenda van de gesprekken, aldus de VN-functionaris.
De Taliban-kant zei dat ze onderwerpen willen bespreken als de beperkingen van het Afghaanse financiële en banksysteem, de ontwikkeling van de particuliere sector en de onderdrukking van de drugshandel.
Waarom bekritiseren mensenrechtenorganisaties de VN?
Maar mensenrechtengroeperingen hebben de VN bekritiseerd omdat ze geen Afghaanse vrouwen aan tafel hebben met de Taliban in Doha.
Shabnam Salehi, voormalig commissaris van de Afghaanse Onafhankelijke Mensenrechtencommissie, beweert dat de derde bijeenkomst in Doha “niet doorslaggevend” zou zijn geweest zonder de deelname van Afghaanse vrouwen. Ze is van mening dat de aanpak van de VN ten aanzien van de Taliban “verkeerd” is.
Faizullah Jalal, een oud-professor aan de Universiteit van Kabul, bekritiseerde de uitsluiting van vrouwen van de bijeenkomst. “Het achterwege laten van discussies over mensen- en vrouwenrechten ondermijnt de geloofwaardigheid van de Verenigde Naties”, betoogde hij.
Deze mening wordt gedeeld door Tirana Hassan, uitvoerend directeur van Human Rights Watch. Ze waarschuwde dat het uitsluiten van vrouwen “het risico inhoudt dat het wangedrag van de Taliban wordt gelegitimeerd en dat de geloofwaardigheid van de Verenigde Naties als verdediger van vrouwenrechten en zinvolle participatie onherstelbaar wordt geschaad.”
Maar DiCarlo van de VN zei dat de tweedaagse bijeenkomst die zondag begint een eerste engagement is, gericht op het starten van een stapsgewijs proces met de Taliban.
Het doel is dat de Taliban ‘vrede hebben met zichzelf en hun buren en zich houden aan het internationaal recht’, het VN-Handvest en de mensenrechten, benadrukte ze.
‘Ik wil benadrukken: dit is een proces. We krijgen veel kritiek: waarom zitten er geen vrouwen aan tafel? Waarom zitten er geen Afghaanse vrouwen aan tafel? Waarom zit het maatschappelijk middenveld niet aan tafel? Dit is geen inter-Afghaanse dialoog’, zei DiCarlo.
“Ik hoop dat we er op een dag kunnen komen, maar we zijn er niet.”
Na veel kritiek te hebben geuit, besloot de VN volgende week een aparte bijeenkomst met het Afghaanse maatschappelijk middenveld in Doha te houden.
De Taliban verdrijven vrouwen uit bijna het hele openbare leven
Sinds ze aan de macht zijn gekomen, hebben de Taliban de vooruitgang die de afgelopen twintig jaar op het gebied van de vrouwenrechten is geboekt, ongedaan gemaakt.
Ze verbannen vrouwen en meisjes uit bijna alle gebieden van het openbare leven.
Het is meisjes verboden om na de zesde klas naar school te gaan, en het is vrouwen verboden om in lokale banen en bij niet-gouvernementele organisaties te werken.
Ze bevalen de sluiting van schoonheidssalons en verboden vrouwen om naar sportscholen en parken te gaan. Vrouwen kunnen ook niet naar buiten zonder mannelijke voogd.
In een decreet van mei 2022 werd vrouwen ook geadviseerd een boerka voor het hele lichaam te dragen die alleen de ogen laat zien.
De onderdrukking van de vrouwenrechten heeft ertoe geleid dat nog geen enkel land de Taliban officieel als de Afghaanse regering heeft erkend.
De Verenigde Naties hebben gezegd dat erkenning vrijwel onmogelijk is zolang het verbod op onderwijs en werkgelegenheid voor vrouwen van kracht blijft.
Geen erkenning voor de Taliban
Landen over de hele wereld hebben elke betrokkenheid bij Afghanistan afhankelijk gesteld van de voorwaarde dat de Taliban zaken als de toegang van meisjes tot onderwijs, de mensenrechten en een inclusief bestuur verbetert.
Maar het militante regime heeft tot nu toe geen tekenen laten zien dat het bereid is zijn harde beleid op te geven.
Activisten zeiden dat het boeken van enige significante vooruitgang tijdens de bijeenkomst afhankelijk was van een eerlijke en transparante vertegenwoordiging van alle relevante groepen, inclusief vrouwen.
Ze benadrukken ook dat de internationale gemeenschap de ernstige rechtenschendingen door de Taliban onmiddellijk moet aanpakken.
Agnes Callamar, secretaris-generaal van Amnesty International, zei over de bijeenkomst in Doha: “Het omzeilen van kritische debatten over mensenrechten is onaanvaardbaar.”
Rina Amiri, de speciale vertegenwoordiger van de VS voor mensenrechten en vrouwenkwesties in Afghanistan, schreef op het socialemediaplatform X: “Het aanpakken van de uitdagingen van vrede, veiligheid en stabiliteit vereist de aanwezigheid van Afghaanse vrouwen in discussies over de toekomst van Afghanistan.”
Hoe is de situatie in Afghanistan?
Ondertussen blijft de situatie in Afghanistan moeilijk. Hoewel de aanvankelijke angst voor wijdverbreid geweld is afgenomen, wordt het land geconfronteerd met een groot aantal uitdagingen, van een kreupele economie en beperkt onderwijs tot aanhoudende zorgen over de mensenrechten en een verdeelde bevolking.
De Afghaanse economie, die al kwetsbaar was vóór de Taliban, kreeg een aanzienlijke klap te verduren. Bevroren bankrekeningen en internationale sancties, samen met een uittocht van gekwalificeerde professionals, hebben het land in een diepe recessie gestort.
De armoede is toegenomen en internationale inspanningen om hervormingen aan te moedigen die gebaseerd zijn op het verbeteren van de mensenrechten hebben beperkte resultaten opgeleverd, vooral met betrekking tot de vrouwenrechten.
Het bieden van internationale hulp vereist nog steeds samenwerking met de Taliban, wat de meeste organisaties en regeringen aarzelen.
Hoewel de Taliban geen tekenen hebben laten zien dat ze hun manier van leven zullen veranderen, kan de VN-conferentie nog steeds de mondiale aandacht vestigen op de aanhoudende crisis in Afghanistan.
Bewerkt door: Srinivas Mazumdaru