Rond de tijd dat koffie in de 16e eeuw zijn intrede deed in het Midden-Oosten – wat leidde tot koffiehuizen die al snel belangrijke culturele centra werden – maakten ook optische uitvindingen zoals de samengestelde microscoop en telescoop hun debuut. Onder hen werd de camera obscura een essentieel hulpmiddel voor ambachtslieden om relatief gedetailleerde beelden van de echte wereld vast te leggen. Veel later, in januari 1961. Populaire wetenschap publiceerde instructies waarin de camera obscura-fysica werd gebruikt om een zelfgemaakte koffieblikjescamera te maken, waarbij onwaarschijnlijke nietjes werden gecombineerd met een Renaissance-oorsprong. Het was toen nieuw – en is dat nog steeds – om met een koffieblikje een camera te maken die kan dienen als reservoir voor het ontwikkelen van film, of voor ‘instant’ foto’s, net als een polaroid. Laten we in de techniek duiken.
Populaire wetenschap en camera obscura
De camera obscura, de voorloper van de fotografische camera, was meestal een houten kist uitgerust met een lens aan de ene kant en een schuine spiegel aan de binnenkant die beelden van de echte wereld projecteerde op een matglasplaat of tekenpapier, die kunstenaars konden traceren om vast te leggen fijne details. Het was Joseph Nicéphore Niépce, een uitvinder uit Frankrijk, die als een van de eersten het handmatige proces van het traceren van camera obscura-projecties transformeerde in een geautomatiseerd proces waarbij gebruik werd gemaakt van chemie om het beeld op de plaat te fixeren.
De oudste nog bestaande foto werd in 1826 door Niépce gemaakt. Kort daarna werkte hij samen met Louis Jacques Mandé Daguerre, een schilder uit de Romantiek, om het chemische proces van het maken van foto’s te perfectioneren. In 1839 ontdekte Daguerre zijn gelijknamige daguerreotypie, die decennia van fotografische innovatie op gang bracht. In 1900 introduceerde Eastman Kodak zijn populaire Brownie-camera voor iedereen die het prijskaartje van $ 1 kon betalen.
[ Related: Inside look: This vault holds the world’s greatest collection of historic cameras ]
Maar zelfs toen de gefabriceerde camera’s zich verspreidden, bleven thuiscamera’s of pinhole-camera’s, gemodelleerd naar de voorloper van de fotografie, de camera obscura, populair. Het enige dat nodig was, was een kleine container, zoals een schoenendoos, en wat fotopapier. Sterker nog: ruim een eeuw geleden Populaire wetenschap begon doe-het-zelf-instructies aan te bieden voor zelfgemaakte pinhole-camera’s. In een verhaal uit 1918 werd een kartonnen doos aanbevolen met een ‘folieblad en pillendoosje’ voor de lens. Met een naald werd een gat in de folie geprikt, zodat er licht in de kamer kon komen.
De redacteur, John F. Mahoney, legde uit hoe de camera werkt:
“Als de kamer op één lamp na verduisterd is, verschijnt het omgekeerde beeld van de lamp op het tweede vel karton, wat per ongeluk zal bewijzen dat licht zich in rechte lijnen voortplant. Vanuit elk punt op de gloeidraad van de lamp gaat een lichtbundel door een gat en wordt geregistreerd op een donker vel karton. Samen vormen deze lichtpunten een beeld waarvan de grootte afhangt van de afstand tot de lichtbron, die zowel een open gasvlam als een gloeilamp kan zijn.”
Het is de moeite waard om op te merken dat, hoewel menselijke ogen functioneren als gaatjescamera’s (de pupil voor het diafragma, het netvlies voor film), we de wereld gelukkig niet op zijn kop zien. Dit komt omdat onze hersenen een groot aantal inputs gebruiken die ons vertellen welke kant op is, waardoor de beelden worden omgekeerd voordat ze worden geregistreerd. Bovendien zorgen de iets gescheiden twee lenzen (ogen) ervoor dat we de wereld in 3D kunnen zien.
Aan het einde van de 20e eeuw maakte de chemie van de fotografie plaats voor computerfotografie, waardoor het proces van het maken van foto’s werd vereenvoudigd en versneld. Door camera’s en telefoons samen te brengen is fotografie zo toegankelijk geworden dat het foto- en videosensaties als Facebook, YouTube, Instagram en TikTok heeft voortgebracht, wat volgens recente rapporten misschien wel te veel van het goede is.
Lang vóór de sociale media maakte de Amerikaanse schrijfster en criticus Susan Sontag geen geheim van haar algemene afkeer van fotografie en voorspelde ze dat onze cultuur erdoor zou worden verteerd. In haar essay ‘The World of Pictures’ uit 1977 suggereerde ze dat ‘foto’s een manier zijn om de realiteit gevangen te houden’, om de realiteit zelf onder te brengen door de echte wereld in nette, verteerbare brokken te verpakken. Eind jaren zeventig, toen digitale camera’s nog zo groot waren als broodroosterovens – waardoor camera’s voor koffieblikjes er stijlvol uitzagen – waren haar ideeën provocerend. Nu smartphones in handen zijn van meer dan de helft van de wereld, lijken ze vooruitziend. En toch zou zelfs Sontag hebben erkend dat er iets heel renaissances zat aan het omsluiten van de werkelijkheid in een koffieblikje.
Als u foto’s maakt met uw telefoon, hoeft u ongetwijfeld minder vaak een blikje koffie uit te spoelen om die belangrijke momenten vast te leggen, ook al krijgt u misschien wat verbaasde uitdrukkingen op uw gezicht. En toch zal je koffieblikjecamera, net als een polaroid, ter plekke een fysiek beeld weergeven (zorg er wel voor dat je de tijd neemt en wat chemicaliën bij de hand hebt) die je telefoon niet kan produceren. Als dat idee je aanspreekt, zullen deze stappen je opgekropte doe-het-zelf-verlangens loslaten. Hoewel de originele instructies al meer dan een halve eeuw oud zijn, zijn alle benodigdheden nog steeds verkrijgbaar, dankzij – je raadt het al – digitale media en online winkelen.
Stap 1: Maak uw instantcamera
Hoewel de schaarse instructies in ons verhaal uit 1961 basisonderdelen en schema’s bieden, die allemaal te vinden zijn in supermarkten en bouwmarkten (of online), wil je misschien ook eens kijken naar moderne video’s zoals de Coffee Camera Tutorial en schriftelijke instructies die je helpen u door de stappen voor het monteren van de pinhole-camera, waarbij belangrijke functies worden uitgelegd. Het is bijvoorbeeld essentieel om een camera te hebben die zwart is en volledig afgesloten van licht – behalve wanneer de sluiter wordt geopend om een foto te maken. Merk op dat de versie uit 1961 een buis en trechter bevat voor het gieten van ontwikkel- en fixeeroplossingen. (Merk ook op dat hij voorstelt om zwarte lak te gebruiken om het interieur te bekleden. Lak houdt waarschijnlijk stand tegen de oplossing, terwijl platte verf dat misschien niet doet.)
Stap 2: Bereid uw film en oplossingen voor
Er zijn een paar bedrijven die nog steeds fotografisch filmpapier maken, zoals Ilford. Houd er echter rekening mee dat wanneer u met fotografische film werkt, duisternis essentieel is, wat betekent dat u het papier op maat moet knippen en in een donkere kamer in de camera moet invoeren. Als je met zwart-witfilm werkt, is een rood licht prima om je te helpen zien wat je doet. Anders heb je een veiligheidslicht in de donkere kamer nodig.
Om de film te ontwikkelen heb je ontwikkel- en fixeeroplossingen nodig, die worden aangeboden door bedrijven als Kodak en Dektol. Als ze te duur zijn, legt een video van The Royal Institution uit hoe je je eigen zelfgemaakte oplossingen kunt maken met behulp van gewone huishoudelijke ingrediënten zoals pepermunt, zuiveringszout, kauwbare vitamine C-tabletten en citroensap.
Stap 3: Licht! Camera! Actie!
Zodra uw camera is geladen met film en klaar is om foto’s te maken, zal het wat vallen en opstaan vergen om de juiste belichtingstijd te vinden, die afhangt van een aantal factoren, zoals de grootte van uw gaatje en de verlichting – hoe helderder de dag, hoe korter de benodigde belichtingstijd.
Uniek aan de koffieblikcamera uit 1961 is de mogelijkheid om het blikje als donkere kamer te gebruiken. Nadat je de foto hebt gemaakt, giet je de ontwikkeloplossing door de trechter en de buis, waarbij je de dop goed vasthoudt en de buis buigt om te voorkomen dat er licht binnendringt. Laat het een paar minuten zitten. Nogmaals, je zult met vallen en opstaan het juiste interval moeten vinden. Giet de ontwikkelaaroplossing door de buis en giet vervolgens wat water om het te spoelen. Nadat je het water hebt uitgegoten, voeg je de fixeeroplossing toe en laat je dit een paar minuten staan. Op dit punt is het veilig om het blik te openen. Je zou je afbeelding op de film moeten zien. Spoel het blik af met water, verwijder voorzichtig de afbeelding en laat drogen.
Voor een echte renaissance-ervaring kun je de camera van het koffieblikje meenemen naar je plaatselijke café of koffiehuis en hem daar opzetten. Niemand zal een afspraakje krijgen, maar je zult in goed gezelschap zijn, koffie drinken, bedwelmende ideeën uitwisselen met vrienden en hun portretten maken op een replica camera obscura – een traditie die meer dan een half millennium teruggaat.