Nadat de Chinese minister van Defensie Dong Jun zijn Amerikaanse tegenhanger Lloyd Austin had ontmoet aan de zijlijn van de Shangri-La-veiligheidstop in Singapore, verwelkomde het Pentagon de plannen voor een Amerikaans-Chinese ‘crisiscommunicatiegroep’, terwijl Peking de gesprekken ‘positief, praktisch’ noemde. en constructief.”
De Shangri-La Dialoog, georganiseerd door het in Londen gevestigde International Institute for Strategic Studies (IISS), is de afgelopen jaren een barometer geworden van de spanningen tussen de VS en China.
De bijeenkomst van een uur van vrijdag was de eerste militaire bijeenkomst op hoog niveau tussen de VS en China sinds de Amerikaanse president Joe Biden en de Chinese president Xi Jinping in november 2023 overeenkwamen om de militaire contacten te heropenen. China verbrak het contact nadat de toenmalige Amerikaanse Congresvoorzitter Nancy Pelosi boos was op Peking een bezoek aan Taiwan in augustus 2022.
“We hebben tenminste regelmatig communicatie tussen de twee partijen om de kans op verkeerde inschattingen te verkleinen”, vertelde Amanda Hsiao, senior China-expert bij de International Crisis Group (ICG), aan DW.
Hoewel het openen van communicatielijnen een teken is dat de VS en China de risico’s van een confrontatie beter willen beheersen, lieten de individuele toespraken van Austin en Dong op de top zien dat de twee landen tegengestelde opvattingen hebben over de regionale veiligheid in Azië.
China probeert het script op de VS om te draaien
In de sessie van zondag getiteld ‘China’s aanpak van de mondiale veiligheid’ benadrukte minister van Defensie Dong het belang van een stabiele militaire relatie tussen China en de VS.
“Hoewel we verschillende ontwikkelingstrajecten hebben, moeten we elkaar niet blijven confronteren”, zei Dong, en benadrukte dat “inspanningen van beide kanten” nodig zijn om de juiste manier te vinden om tot overeenstemming te komen.
Tegelijkertijd gaf Dong “externe krachten” de schuld voor het aanwakkeren van de spanningen in de regio Azië-Pacific door middel van “blokconfrontaties”, in navolging van diplomatiek decorum door de VS niet expliciet te noemen, maar te verwijzen naar de strategische alliantieopbouw van Washington als een destabiliserende externe macht.
Een dag eerder benadrukte de Amerikaanse minister van Defensie Austin in zijn toespraak op de top, ‘Het strategische partnerschap van de Verenigde Staten in de Indo-Pacific’, de alliantieopbouw van Washington onder de regering-Biden als een sleutelas van de regionale veiligheid.
“We werken samen met onze bondgenoten en partners als nooit tevoren”, zei Austin, wijzend op gezamenlijke militaire oefeningen met Japan, Zuid-Korea en de Filippijnen.
Voordat hij naar Singapore vertrok, tweette Austin dat de VS “historische resultaten boekten” in de Indo-Pacific door “te investeren in capaciteiten, de Amerikaanse strijdmacht te transformeren en bondgenoten en partners te verbinden”.
De toespraak van Dong bevatte het standaard standpunt van Peking over strategische kwesties, waarbij hij China omschreef als een verantwoordelijke grootmacht die consequent “openheid en samenwerking” steunt.
In reactie op Austin’s toespraak zei de Chinese luitenant-generaal Jing Jianfeng dat de Amerikaanse strategie bedoeld was om “verdeeldheid te creëren, confrontatie uit te lokken en de stabiliteit te ondermijnen”.
Volgens deskundige Hsiao is het verhaal dat “China vreedzame bedoelingen heeft, en dat het probleem niet China is, maar de VS.”
Peking waarschuwt Taiwanese ‘separatisten’
In Taiwan, het belangrijkste potentiële brandpunt van conflicten in Azië, beschuldigde Dong de VS ervan “ernstig verkeerde signalen” te sturen naar “separatistische krachten” op het zelfbestuurde eiland.
Peking claimt Taiwan als Chinees grondgebied, en hoewel ambtenaren de mantra herhalen van een voorkeur voor ‘vreedzame hereniging’, impliceert de retoriek van Peking dat het bereid is geweld te gebruiken als dat nodig is.
De VS zijn de belangrijkste weldoener van Taiwan op het gebied van de veiligheid, en Peking beschouwt dit als inmenging van buitenaf in zijn ‘interne aangelegenheden’.
De VS en andere westerse landen onderhouden geen formele diplomatieke betrekkingen met Taiwan, maar bieden indirecte steun, bijvoorbeeld door middel van politieke bezoeken op hoog niveau, zonder het eiland direct als onafhankelijk te erkennen, wat een belangrijke rode draad voor Peking zou zijn.
Een week voor de veiligheidstop lanceerde China wat het noemde militaire oefeningen rond Taiwan, waarvan Peking zei dat het een reactie was op ‘separatistische daden’ na de inauguratie van de nieuw gekozen, Peking-kritische president Lai Ching-te.
Dong beweerde in zijn toespraak dat Peking zich inzet voor een “vreedzame hereniging”, maar waarschuwde dat China de pogingen om onafhankelijkheid te zoeken zou “verpletteren” en dat “separatisten” “vastgepind zouden worden op de pijler van schaamte in de geschiedenis”.
In zijn toespraak benadrukte minister Austin dat regionale geschillen moeten worden opgelost door middel van dialoog, en “zeker niet door zogenaamde straffen”, verwijzend naar de Chinese oefeningen.
Analist Hsiao zei dat de ongebruikelijke ‘scherpte’ van Dongs taalgebruik bedoeld was als een boodschap.
Ja Ian Chong, universitair hoofddocent politieke wetenschappen aan de Nationale Universiteit van Singapore, vertelde DW dat Peking zijn vastberadenheid wil tonen om druk uit te oefenen op Taiwan, zonder zich te onthouden van militaire actie.
‘Het volgende wat ze kunnen doen is boze taal gebruiken’, zei hij.
Spanningen in de Zuid-Chinese Zee
Naast Taiwan vormen de maritieme geschillen in de Zuid-Chinese Zee een ander pijnpunt tussen de VS en China.
Ondanks een internationale uitspraak uit 2016 waarin de territoriale aanspraken van China worden afgewezen, blijft Peking volhouden dat het grootste deel van de Zuid-Chinese Zee eigendom is van China, zelfs delen die ruim duizend kilometer van het Chinese vasteland verwijderd zijn.
Vorige maand beëindigden de VS en de Filippijnen grote gezamenlijke militaire oefeningen, die ontstonden toen Chinese schepen Filippijnse boten bleven lastigvallen in de buurt van ondiepten binnen de exclusieve economische zone van de Filippijnen, die door China wordt opgeëist.
Filippijnse president Ferdinand Marcos jr. hij was de hoofdspreker op de top in Singapore en opende met een toespraak waarin hij beloofde dat de Filippijnen zouden reageren als China’s gebruik van waterkanonnen zou worden gedood door China’s gebruik van waterkanonnen tegen Filippijnse schepen, waarbij hij beweerde dat “de Filippijnen niet zullen toegeven” op het gebied van soevereiniteitskwesties .
De Amerikaanse minister van Defensie Austin waarschuwde ook dat “de intimidatie waarmee de Filippijnen te maken hebben gehad gevaarlijk is.” Hij benadrukte dat “elk land, groot of klein, het recht heeft om van zijn maritieme hulpbronnen te genieten”.
In een nauwelijks verhulde verwijzing naar de Filippijnen beweerde Dong in zijn toespraak dat de situatie in de Zuid-Chinese Zee ‘stabiel’ was en beschuldigde hij ‘individuele landen’ ervan bilaterale overeenkomsten te negeren en tegelijkertijd ‘externe krachten’ te steunen bij het inzetten van raketten in de regio.
Tijdens gezamenlijke militaire oefeningen in april hebben de VS een batterij voor middellangeafstandsraketten ingezet op het noordelijke Filippijnse eiland Luzon.
“De berichten van China zijn consequent aan dovemansoren gericht”, zei Hsiao. Het omzeilt feitelijk de echte veiligheidsproblemen van veel regeringen in deze regio.
“Het is niet langer voldoende dat China alleen maar zegt: ‘We hebben vreedzame bedoelingen’”, voegde Hsiao eraan toe dat voor de internationale gemeenschap “er niet genoeg vertrouwen meer is om dat voldoende te laten zijn.”
Bewerkt door: Wesley Rahn