Iraniër Ebrahim Raisi Raisi stierf een jaar na het einde van zijn eerste presidentiële termijn 20 mei. Raisi, zijn minister van Buitenlandse Zaken Hussein Amirabdollahian en zes anderen – waaronder twee piloten – kwamen om toen de helikopter die hen vervoerde neerstortte nabij de grens met Azerbeidzjan.
Raisi ‘stierf als martelaar terwijl hij zijn land diende’, zei de Iraanse Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei. Staatsmedia toonden foto’s en video’s om Raisi’s populariteit te onderstrepen tijdens zijn herdenkingsdienst. Volgens het hoofd van de Iraanse staatstelevisie haastten miljoenen mensen zich naar Teheran om de ceremonie ter ere van de overleden president bij te wonen.
Verplichte rouw in Iran
“In een land waar er geen echte peilingen en geen vrije verkiezingen zijn, zijn ze gedwongen legitimiteit te zoeken in de menigte rond de doodskisten”, aldus de Iraanse journalist in ballingschap Mohammad Javed Akbarin in een online bericht. Het recht op vrije vergadering is volgens Akbarin niet gegarandeerd voor alle burgers van Iran.
Nadat de dood van Raisi was bevestigd, waarschuwde de Iraanse rechterlijke macht dat “elke protestdaad die de nationale veiligheid bedreigt en de emoties van de nabestaanden schaadt, zal worden bestraft.”
Het geval van journalist Manizheh Moazen laat niet zien dat dit geen loos dreigement is. Na de dood van Raisi retweette ze een tweet waarin ze de rol van de president bij de massa-executies van politieke gevangenen in de jaren tachtig benadrukte.
“Vanwege mijn reactie op de dood van Ebrahim Riais heeft de rechterlijke macht een procedure tegen mij geopend”, schreef ze op X, voorheen Twitter.
Een carrière gebouwd op bloed
“Raisi heeft nooit spijt gehad van zijn daden”, vertelde de Iraanse schrijver en activist Shadi Amin aan DW. De activist, die momenteel in Duitsland woont, richt zich op het helpen van mensen uit de Iraanse LGBTQ+-gemeenschap en andere minderheidsgroepen.
“Al meer dan veertig jaar heeft Raisi altijd een belangrijke rol gespeeld bij de uitvoering van het beleid van de Islamitische Republiek, voornamelijk bij het onderdrukken van de burgerbevolking”, voegde ze eraan toe.
Raisi was 63 jaar oud toen hij stierf. Hij begon zijn carrière al vroeg op te bouwen; hij trad als jonge geestelijke in dienst bij de rechterlijke macht vlak na de Islamitische Revolutie in 1979, en werkte zich snel op in de zogenaamde doodscommissie die verantwoordelijk was voor het vermoorden van duizenden politieke gevangenen. Vervolgens vervolgde hij zijn carrière als rechter en werd in 2019 opperrechter en in 2021 uiteindelijk president.
In een interview na de verkiezingen van 2021 verdedigde Raisi zijn staat van dienst in de Iraanse rechterlijke macht.
“Als een rechter, een aanklager of een advocaat de veiligheid van de mensen verdedigt, moeten ze daarvoor geprezen worden”, zei hij tegen verslaggevers, in commentaar op de massamoorden van de jaren tachtig.
EU betreurt ‘grote teleurstelling’
Als president speelde Raisi een sleutelrol bij het onderdrukken van de protesten tegen het Iraanse regime die in het hele land oplaaiden, meest recentelijk na de dood van Jina Mahsa Amini in september 2022.
“Hij riep op tot de implementatie van vrouwonvriendelijke wetten, waaronder verplichte hoofddoekjes voor vrouwen”, zegt Shadi Amin.
Tegelijkertijd wijst Shadi Amin erop dat de religieuze leiders van Iran het laatste woord hebben over vrijwel elk onderwerp in het land.
“De afgelopen jaren zijn er genoeg mensen geweest die, net als Raisi, in dit systeem zijn opgenomen en bereid zijn om op harde en meedogenloze wijze tegen de burgerbevolking op te treden”, zei Amin.
“Het enige waar ik spijt van heb zijn de condoleances van de Europese Unie en internationale organisaties voor een massamoord als de zijne. Dit is een grote teleurstelling voor de Iraanse vrouwen en haar bevolking.”
Dit artikel is oorspronkelijk in het Duits geschreven.
Voordat je vertrekt: Elke vrijdag levert de DW Asia-nieuwsbrief boeiende artikelen en video’s uit het hele continent rechtstreeks in je inbox. Schrijf je hieronder in.