Wanneer dobbelsteenslangen worden geconfronteerd met een roofdier, gaan de meest theatrale leden van de visetende soort soms tot het uiterste om te voorkomen dat ze een etentje worden.
Op Golem Grad, een eiland in een meer in Noord-Macedonië, spelen kubusslangen die door vogels worden bedreigd, alsof ze dood zijn door stijf of ontspannen te worden, uitwerpselen en muskus over zichzelf te smeren en zelfs uit de mond te bloeden. De dood veroorzaakt spierontspanning en kan ertoe leiden dat dieren postmortem ontlasting of plassen krijgen.
Onderzoekers van de Universiteit van Belgrado in Servië simuleerden predatie door slangen aan te vallen en vast te pakken en ze rond de buik te knijpen. De onderzoekers testten 263 slangen in het veld en merkten op dat 10,6 procent van hen “kleine plassen” of zelfs “slokjes” bloed uit hun mond loosde. De studie merkt op dat verhoogde niveaus van stresshormonen dit fenomeen kunnen veroorzaken door de bloeddruk van de slangen te verhogen.
Slangen die hun dood in scène zetten, deden dit “korter dan degenen die dat niet deden”, schreven Vukašin Bjelica en Ana Golubović, onderzoeksmedewerkers van het Belgrado Instituut voor Zoölogie, woensdag in hun nieuwe onderzoek. Uit het onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Biology Letters, bleek dat slangen die vóór het bloeden werden besmeurd, ongeveer twee seconden minder tijd besteedden aan het doen alsof ze dood waren.
De studie merkt op dat andere factoren, zoals het geslacht, de grootte en eerdere ervaringen van de slang met roofdieren, mogelijk van invloed zijn geweest op hoe lang ze dood hebben gespeeld.
“Twee seconden is misschien niet veel bij het lezen van een krant, maar het kan genoeg zijn om de slang succesvol te laten ontsnappen,” vertelde Bjelica. De New York Times. “Ze zetten zich echt in voor de rol, afhankelijk van het individu”, voegde Bjelica toe.
De onderzoekers zeiden dat ze volwassen dobbelsteenslangen vaker zagen alsof ze dood waren dan jonge exemplaren (respectievelijk 35,3% versus 31,9%); de slangen die uitkwamen, speelden echter nooit dood. De auteurs schreven in het onderzoek dat jonge slangen “een groter risico lopen op predatie en op hun beurt risicovolle antipredatorvertoningen moeten vermijden.”
Veel soorten verdedigen zichzelf door thanatosis of dooddoen. Andere voorbeelden van wezens die de dood veinzen zijn onder meer hognose-slangen, Virginia-buidelratten en bruine weduwe-spinnen. Mensen gebruiken soms dergelijke tactieken; De Amerikaanse National Park Service raadt mensen aan eerst voor dood te spelen als ze worden aangevallen door een bruine beer.
“Genesis en evolutie [feigning death] is behoorlijk verwarrend als je erover nadenkt”, zei Bjelica in een e-mail aan PopSci. “Als je wordt aangevallen door een roofdier, is het nogal contra-intuïtief om het werk van het roofdier gemakkelijker te maken door voor dood te doen,” voegde hij eraan toe. Maar als het werkt, kan dooddoen de aandacht van het roofdier op andere prooien vestigen. Een aanstootgevende geur of smaak kan roofdieren ook motiveren om ergens anders heen te gaan. Volgens Bjelica vereist dooddoen “een zeer specifieke reeks omstandigheden om effectief te zijn”.
De onderzoeker zei dat hij de slangenpopulatie van Golem Grad sinds 2018 bestudeert. Hoewel er geen zoogdieren op het eiland wonen, worden de slangen daar geconfronteerd met ‘intense predatie door vogels’, zei Bjelica, door vogels als reigers, meeuwen, kraaiachtigen en sommige roofvogels.
Wat betreft het gesimuleerde roofdier dat de studie aanstuurde: geen van de geteste slangen “raakte gewond tijdens het hanteren, en geen van de slangen vertoonde tekenen van angst bij vrijlating”, schreven de auteurs in de conclusie van het onderzoek.