Met nog letterlijk een minuut te gaan slaagde de oppositiecoalitie in Venezuela erin een kandidaat te registreren voor de presidentsverkiezingen van 28 juli. In januari bevestigde het Hooggerechtshof Maria Corina Machado, de belangrijkste kandidaat van de electorale alliantie van de PUD (Platforma Unitaria Democratica). , of Democratic Unified Platform), zou uitgesloten worden van deelname.
Maandag kon de alliantie Machado’s vervanger, Corina Yoris, “om technische redenen” niet registreren.
Dinsdag, nadat de deadline was verlengd, slaagde de PUD er eindelijk in om voormalig diplomaat Edmundo Gonzalez Urrutia te registreren als kandidaat om campagne te voeren tegen de zittende president Nicolas Maduro. De hoogste verkiezingsdienst van Venezuela, de CNE, heeft ook nog twee oppositiekandidaten bevestigd.
Wie zijn de oppositiekandidaten in Venezuela?
Volgens de PUD moet de overhaaste registratie van Gonzalez worden erkend als een voorlopige kandidatuur, aangezien de groep er nog steeds naar streeft Machado op het stembiljet te krijgen. Juridisch kan dit tot 10 dagen voor de verkiezingen, zeggen ze.
Dat was ook het plan toen PUD vroeg om Corina Yoris als vervanger te benoemen. De 80-jarige gepensioneerde hoogleraar filosofie wordt als welsprekend beschouwd, maar politiek volkomen onervaren.
Gonzalez, de andere vervanger, is in ieder geval lid van de MUD (Mesa de la Unidad Democratica, of Democratische Eenheidsronde Tafel), die is aangesloten bij de PUD. Hij is echter niet goed bekend bij het Venezolaanse publiek. Na de registratie van Gonzalez beloofde oppositieleider Machado te blijven vechten voor haar recht op deelname.
Drie oppositiekandidaten: risicospreiding of verdeeldheid?
Vlak voor de deadline voor registratie registreerde voormalig vertegenwoordiger en voormalig vice-president van de Kiescommissie Enrique Marquez zich ook als onafhankelijke oppositiekandidaat. De registratie van Manuel Rosales zorgde echter voor nog meer opschudding.
Rosales is de huidige gouverneur van Zulia, de dichtstbevolkte staat van Venezuela. In 2006 was hij presidentskandidaat van de oppositiecoalitie en nam hij het (zonder succes) op tegen de toenmalige zittende Hugo Chavez. Hoewel Chavez in 2013 stierf, blijft zijn Socialistische Eenheidspartij (PSUV) aan de macht – terwijl Maduro de presidentiële teugels in handen heeft.
De partij Un Nuevo Tiempo (Nieuwe Tijd) van Rosales maakt deel uit van de anti-Maduro PUD-coalitie en steunde aanvankelijk de kandidatuur van eerst Machado en daarna Yoris. Rosales beweert dat hij zich om dezelfde eenvoudige reden heeft aangemeld als Gonzalez: ervoor zorgen dat de PUD aan de verkiezingen kan deelnemen.
Er was echter blijkbaar geen overeenstemming om het te steunen: kort nadat de registratie van Rosales was aangekondigd, beschuldigde oppositieleider Machado hem van verraad.
Beschuldigingen van “loyale oppositie”
Uit Machado’s beschuldigingen blijkt dat zij Rosales beschouwt als lid van de zogenaamde ‘loyale oppositie’, zegt Victor M. Mijares van de Universiteit van de Andes in Bogota, Colombia. De term wordt gebruikt om oppositiekrachten te beschrijven waarvan de niet-confronterende posities de schijn van politieke diversiteit wekken zonder daadwerkelijk een bedreiging voor het regime te vormen.
Deze krachten ‘ontvangen politieke voordelen in de vorm van toegang tot openbare ambten zoals burgemeester of gouverneur’, zei Mijares.
Woensdag ontkende Rosales krachtig de beweringen op sociale media dat zijn kandidatuur was geregeld in een deal met Nicolas Maduro. Maar of het nu opzettelijk of per ongeluk is, de kandidatuur van Rosales is nog steeds in het belang van de regering, zegt Günther Maihold van het Latijns-Amerikaanse Instituut van de Vrije Universiteit van Berlijn.
“Als gouverneur zou hij eigenlijk niet mogen kandidaat zijn, maar de verkiezingscommissie, die wordt gecontroleerd door de regerende partij, heeft toegestaan dat zij de oppositie verdeelde”, zei hij.
De sterkste kandidaat werd teruggetrokken
Machado wordt van haar kant als radicaal beschouwd, zelfs in oppositiekringen. Dit is mogelijk de reden waarom de liberaal-rechtse politicus overschaduwd wordt door meer gematigde, linkse politieke leiders zoals Enrique Capriles, Leopoldo Lopez en Juan Guaido.
In oktober 2023 had Machado echter definitief haar positie als oppositieleider veiliggesteld. Ze won meer dan 90% van de meer dan 2 miljoen uitgebrachte stemmen in de PUD-voorverkiezingen – ook al hebben de overheidsinstanties haar al veroordeeld tot een ambtsverbod van 15 jaar. Eén van de aanklachten tegen haar was dat ze samen met Guaido, de voormalige parlementsvoorzitter, betrokken was bij een “corruptieplan”.
“Dit heeft de positie van Machado aanzienlijk versterkt”, aldus Maihold. “Vorige week sprak ik met oppositionisten die echt geloven dat ze een kans hebben om de verkiezingen met Machado te winnen – als de stemming vrij en democratisch zou zijn.”
Wat zijn de electorale kansen van de oppositie?
Niemand verwacht echter dat dit het geval zal zijn. De leiders van de Socialistische Eenheidspartij en hun bondgenoten hebben eigenlijk geen andere keuze dan de democratische stemming te verhinderen, zei Mijares.
“De regering-Maduro en haar heersende coalitie worden geconfronteerd met een dilemma waarbij machtsoverdracht geen haalbare optie is, omdat het wordt gezien als een politiek en zelfs existentieel risico”, zei hij. De oppositie heeft het regime beschuldigd van grootschalige corruptie en mensenrechtenschendingen, die nauwelijks ongestraft zouden blijven als het land opnieuw zou worden gedemocratiseerd.
Van alle struikelblokken die de regering de oppositie in de weg legt, gelooft Maihold dat Machado’s uitsluiting de sleutel is. Maduro heeft de steun van slechts ongeveer 30% van de Venezolanen, legde hij uit, en dat zijn meestal partijleden, leden van het leger en hun familieleden – met andere woorden: kiezers die rechtstreeks hebben geprofiteerd van zijn bewind.
“Het succes van de oppositie hangt grotendeels af van hoeveel kiezers ze kunnen mobiliseren”, zei Maihold, eraan toevoegend dat alleen een leider als Machado erin zou kunnen slagen een democratische meerderheid achter zich te verenigen.
Dit artikel is oorspronkelijk in het Duits geschreven.