Dat virus kwam waarschijnlijk van een medewerker die per ongeluk een enorme hoeveelheid van een wel heel vreemde variant vrijgaf. Onderzoekers zouden wanhopig op zoek zijn naar die persoon. Maar wat als die persoon niet gevonden wil worden?
Een paar jaar geleden raakte Marc Johnson, een viroloog aan de Universiteit van Missouri, geobsedeerd door de vreemde varianten van covid die hij in rioolmonsters zag. De exemplaren die zijn aandacht trokken waren in verschillende opzichten vreemd: ze kwamen niet overeen met de gebruikelijke variëteiten, en ze waren niet in omloop. Ze verschijnen op één plek, blijven een tijdje bestaan en verdwijnen dan vaak in een flits. Johnson vond zijn eerste blip in Missouri. “Ik werd er gek van”, zegt hij. “Ik dacht: ‘Wat is hier in vredesnaam aan de hand?’
Vervolgens ging hij samenwerken met collega’s in New York, en zij vonden er nog een paar.
In de hoop nog meer lijnen bloot te leggen, riep Johnson (nu X) het rioolwater op Twitter. In januari 2022 kreeg hij opnieuw een treffer in een afvalwatermonster dat werd verzonden vanuit een zuiveringsinstallatie in Wisconsin. Hij en David O’Connor, een viroloog aan de Universiteit van Wisconsin, begonnen samen te werken met staatsgezondheidsfunctionarissen om de signalen te traceren – van de zuiveringsinstallatie naar het pompstation en vervolgens naar de buitenwijken van de stad, ‘schacht voor schacht,’ ‘, zegt Johnson. “Elke keer als er een filiaal in de weg was, keken we welk filiaal [the signal] kwam van.”
Ze waren op zoek naar enkele twijfelachtige aanwijzingen. Onderzoekers vermoedden dat het virus mogelijk afkomstig was van een dier. Op een gegeven moment nam O’Connor mensen uit zijn laboratorium mee naar een hondenpark om hondenbezitters om poepmonsters te vragen. “Er waren zoveel rode haringen”, zegt Johnson.
Uiteindelijk ontdekten de onderzoekers na bemonstering van ongeveer 50 schachten de schacht, de laatste op de tak die die variant had. Ze hadden geluk. “De enige bron was dit bedrijf”, zegt Johnson. Hun resultaten uitgebracht in maart Lancet microbe.
Het monitoren van afvalwater lijkt misschien een relatief nieuw fenomeen, voortgekomen uit de pandemie, maar het gaat tientallen jaren terug. Een team Canadese onderzoekers haalt in dit verhaal verschillende historische voorbeelden aan. In één voorbeeld herleidde een volksgezondheidsfunctionaris een tyfusuitbraak in 1946 tot de vrouw van een man die ijs verkocht op het strand. Zelfs toen uitte de onderzoeker enige aarzeling. In het onderzoek werd de vrouw of de stad niet genoemd, en hij waarschuwde dat infecties waarschijnlijk niet tot een individu mogen worden herleid “behalve in de aanwezigheid van een epidemie.”
In een soortgelijk onderzoek dat in 1959 werd gepubliceerd, herleidden wetenschappers een nieuwe tyfusuitbraak tot een vrouw, die vervolgens de toegang tot voedsel werd ontzegd en uiteindelijk werd overgehaald om haar galblaas te laten verwijderen om de infectie te elimineren. Dergelijke publiciteit kan een “verwoestend effect hebben op de luchtvaartmaatschappij”, merkten ze op in hun casusbeschrijving. “Van een rustige en gerespecteerde burger wordt ze een sociale paria.”