Ruim 100 miljoen mensen stemmen woensdag tijdens een van de grootste verkiezingen ter wereld. De strijd om de hoofdprijs – het presidentschap van Indonesië – is een race van drie partijen.
Maar het lijkt erop dat er niet iemand op het stembiljet staat.
Die persoon is Joko Widodo, de huidige president, die zich niet kandidaat mag stellen voor een derde termijn van vijf jaar en in oktober zal aftreden. Tien jaar nadat de heer Joko zichzelf presenteerde als een nuchtere hervormer en een ambt kreeg, blijft hij ongelooflijk populair.
Veel van zijn aanhangers zeggen dat hij zijn belofte grotendeels is nagekomen om Indonesië de komende decennia op weg te helpen een welvarend land te worden, met ambitieuze infrastructuur- en sociale projecten zoals een plan om een nieuwe hoofdstad en een universeel gezondheidszorgsysteem op te bouwen.
Tegelijkertijd heeft de heer Joko ook toezicht gehouden op wat critici omschrijven als een terugdraaiing van de burgerlijke vrijheden. Hij heeft het anti-corruptiebureau zijn bevoegdheden ontnomen, een controversiële arbeidswet doorgeploegd en onlangs leek hij het meesterbrein te zijn geweest om een van zijn zoons op het vice-presidentiële stembiljet te zetten.
Wat de zaken nog erger maakt, zeggen critici, is de presidentskandidaat die hij lijkt te steunen: Prabowo Subianto, een voormalige generaal die ooit de rivaal van de heer Joko was en die is beschuldigd van mensenrechtenschendingen toen Indonesië nog een dictatuur was. Prabowo, wiens running mate Joko’s zoon Gibran Rakabuming Raka is, stond voorop in de peilingen.
Impliciet manoeuvreren Mr. Joka leidde bij veel Indonesiërs tot zelfonderzoek.
“Mensen vragen nu: ‘Hoeveel moeten we opofferen voor ontwikkeling?'”, zegt Yohanes Sulaiman, een docent gespecialiseerd in Indonesische politiek aan de Universitas Jenderal Achmad Yani in de stad Bandung.
Critici zeggen dat het lot van de jonge democratie, die nu de derde grootste ter wereld is, bij deze verkiezingen op het spel staat.
Veel Indonesiërs vrezen dat een overwinning voor de heer Prabov – die leiding heeft gegeven aan het harde optreden tegen activisten in Indonesië en wat nu Oost-Timor is – het land zou kunnen terugbrengen naar zijn autoritaire verleden. Velen herinneren zich het brutale, kleptocratische bewind van Prabowo’s voormalige schoonvader en baas, dictator Soeharto.
“De toekomst is donker, verschrikkelijk donker”, zegt Butet Kartaredjasa, 64, een kunstenaar uit de stad Yogyakarta. Hij zei dat als dhr. Prabowo wint en krijgt te maken met protesten, gewone mensen worden het slachtoffer van het geweld dat daarop volgt.
Verkiezingen in Indonesië zijn tot ver buiten de landsgrenzen belangrijk. Het is het vierde meest bevolkte land ter wereld en is van toenemend strategisch belang voor zowel de Verenigde Staten als China. Als een van ‘s werelds grootste producenten van steenkool, palmolie en nikkel staat het aan de top van de toeleveringsketens van veel internationale bedrijven en zal het een grote impact hebben op de toekomst van de klimaatveranderingscrisis.
Indonesië is de derde grootste democratie ter wereld en een belangrijke bestemming in een regio waar de wil van het volk vaak wordt genegeerd. Hoewel democratie hier algemeen als onvolmaakt wordt beschouwd, hebben veel Indonesiërs het omarmd als een manier van leven. De verkiezingen van de afgelopen dertig jaar worden als vrij en eerlijk beschouwd, en niemand wil een terugkeer naar de dagen van Soeharto.
Terwijl dhr. Omdat Prabowo een driewegrace leidde, suggereerden sommige opiniepeilingen dat hij in juni tot een tweede ronde zou worden gedwongen, hetzij tegen Anies Baswedan, de voormalige gouverneur van Jakarta, hetzij tegen Ganjar Pranow, die Midden-Java leidde. Hun platforms zijn niet significant verschillend, zeggen experts, maar de bonafide mening van de heer Prabowo onderscheidt hem.
Een groot deel van de achterban van de heer Joko is overgestapt naar de heer Prabowo, 72, die heeft beloofd het beleid van de heer Joko voort te zetten. Hij huilde en probeerde zichzelf te veranderen in gemoy of knuffelige opa.
“Nu steun ik Prabowo vanwege Jokowi”, zei Rizki Safitri, 36, een kiezer uit Jakarta, verwijzend naar de heer Joko met zijn bijnaam. “Ik wil ervoor zorgen dat de goede programma’s van Jokowi doorgaan en nog beter worden.”
De coöptatie van de heer Joko van de heer Prabowo begon enkele jaren geleden, toen de president zijn voormalige electorale rivaal tot zijn minister van Defensie benoemde.
“Voor onze vrienden in de VS is het alsof Obama plotseling besloot Trump te steunen, terwijl hij nog steeds de agenda van de Democraten steunde”, zei Andi Widjajanto, die in oktober ontslag nam als strateeg voor de heer Joko en begon te werken voor de heer Ganjar, een van de andere presidentskandidaten.
Het is verre van duidelijk wat de invloed is van dhr. Huilt over de Indonesische politiek nadat hij zijn functie neerlegt of als hij de verkiezingen van Mr. Prabowo en zoon Mr. Joka, dhr. Gibran. De vice-president heeft in Indonesië niet veel macht, maar kan bij overlijden van de president wel de toppositie innemen.
“Ik verwacht niet dat Prabowo Jokowi te veel invloed zal geven”, zegt Natalie Sambhi, algemeen directeur van Verve Research, dat de relatie tussen het leger en de samenleving bestudeert. “De vraag is nu: wat zal er gebeuren als Prabowo Indonesië in een andere richting gaat sturen dan Jokowi’s visie?”
Het partnerschap van dhr. Gibrana met Mr. Prabowom bracht veel van Joko’s bondgenoten in twijfel. Velen konden niet begrijpen waarom een man die had geprofiteerd van directe democratie nu dynastieke verlangens had. Maar ze geven nu toe dat Mr. Joko begon vele jaren geleden met de bal.
Zijn schoonzoon, Bobby Nasution, de burgemeester van Medan, stelt zich kandidaat voor het gouverneurschap van Noord-Sumatra. In oktober sloot het jongste kind van de heer Joko, Kaesang Pangarep, 28, zich aan bij de op jongeren gerichte Indonesische Solidariteitspartij. Binnen twee dagen werd hij voorzitter.
De heer Jokowi “was ooit de hoop van het volk; hij is nu niet langer een leider, maar een heerser, een ambtenaar die een dynastiek beleid bouwt”, zegt Maria Sumarsih (71). De zoon van mevrouw Marija werd in november 1998 door veiligheidstroepen gedood tijdens een studentenprotest op zijn universiteit.
Vorig jaar werd de schoonzoon van Mr. Joka gaf de beslissende stem in de beslissing van het Constitutionele Hof om de leeftijd voor vice-presidentskandidaten te verlagen, waardoor dhr. Gibran (36) om mee te doen aan de race. Er volgde een opschudding, maar de heer Joko verdubbelde de afgelopen weken door te zeggen dat “de president kandidaten mag steunen en partij mag kiezen”. De boodschap was voor velen onmiskenbaar. Naast hem zat meneer Prabowo.
Zijn verklaring leidde tot nieuwe verontwaardiging, wat de heer Joko ertoe aanzette om op YouTube te verschijnen met een poster in zijn hand en verwijzend naar passages in de Algemene Verkiezingswet van 2017 waarin stond dat presidenten campagne mochten voeren. ‘Niet anders interpreteren’, zei hij.
Maar juridische experts zeggen dat Joko selectief de wet aanhaalde, die ook zegt dat hij verlof moet nemen als hij campagne wil voeren.
Todung Mulya Lubis, die tien jaar geleden campagne voerde voor Joko en de ambassadeur van Indonesië in Noorwegen was, zei dat “het genieten van macht met al zijn gehechtheden” waarschijnlijk iets was dat zijn voormalige baas veranderde.
“Misschien heeft hij nog steeds zijn macht via volmacht”, zegt de heer Todung, die het juridische team van de heer Ganjar adviseert. Maar hij voegde eraan toe: “Als leider van dit pluralistische land moet hij begrijpen dat de democratie zijn macht beperkt.”