Zaterdag worden in Taiwan presidents- en parlementsverkiezingen gehouden, die nauwlettend in de gaten zullen worden gehouden door China en de Verenigde Staten.
Peking beschouwt het zelfbesturende democratische eiland als onderdeel van China en sluit niet uit dat het gebruik van geweld zal gebruiken om zijn doel te bereiken, namelijk het onder zijn controle brengen.
De VS zijn daarentegen de belangrijkste strategische partner van Taiwan.
Washington handhaaft officieel het Eén China-beleid, dat de Volksrepubliek China erkent als de enige legitieme regering van China.
Tegelijkertijd verlenen de VS informele hulp aan Taipei en verlenen zij militaire en andere hulp aan het eiland op grond van de Taiwan Relations Act van 1979.
De betwiste status van het gebied is een constante bron van wrijving tussen Peking en Washington.
De meesten willen de status quo handhaven
De regerende Democratische Progressieve Partij (DPP), de belangrijkste oppositiepartij Kuomintang (KMT) en de relatief nieuwe Taiwanese Volkspartij (TPP), opgericht in 2019, nemen deel aan de presidents- en parlementsverkiezingen in Taiwan.
Drie mensen zijn kandidaat voor het presidentschap: de huidige vicepresident Lai Ching-te van de DPP, de nieuwe burgemeester van Taipei, Hou Yu-ih van de KMT, en de voormalige burgemeester van Taipei, Ko Wen-je van de TPP.
Uit opiniepeilingen blijkt dat Lai de race leidt.
Ondanks de verschillen tussen de drie partijen over hun China-beleid, bestaat er een “zeer sterke” voorkeur voor het handhaven van de status quo, zegt Chong Ja Ian, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Nationale Universiteit van Singapore.
“Taiwanese kiezers zullen elke politieke partij straffen die afwijkt van de status quo”, voegde hij eraan toe, daarbij verwijzend naar de resultaten van eerdere verkiezingen.
De DPP steunt de aparte identiteit van Taiwan ten opzichte van China en verwerpt de soevereiniteitsaanspraken van Peking en zegt dat alleen Taiwanezen over hun toekomst kunnen beslissen. De partij wil ook de economische afhankelijkheid van Taiwan van Peking verminderen en de betrekkingen met andere democratieën verdiepen.
Kiezen voor China of de VS?
De KMT pleit ondertussen voor nauwe banden en dialoog met China, maar ontkent ten stelligste pro-Beijing te zijn. De partij presenteerde de komende verkiezingen als een keuze ‘tussen vrede en oorlog’ – een verhaal dat ook door Peking werd overgenomen.
De afgelopen jaren heeft de Chinese president Xi Jinping herhaaldelijk gezworen Taiwan te ‘verenigen’ met het vasteland van China, en indien nodig zelfs geweld te gebruiken.
Het Chinese leger heeft ook zijn activiteiten rond Taiwan opgevoerd, waarbij Chinese straaljagers en oorlogsschepen nu regelmatig opereren in de ongeveer 180 kilometer lange zeestraat die het eiland van het vasteland scheidt.
De KMT wijst op de toenemende spanningen en beweert dat als de DPP een derde opeenvolgende ambtstermijn zou veiligstellen, dit waarschijnlijk tot een militair conflict met Peking zou leiden.
KMT-presidentskandidaat Hou beloofde de vrede in de zeestraat te verzekeren en de uitwisselingen met Peking te vergemakkelijken op basis van “gelijkheid en waardigheid” om het risico op conflicten te verminderen.
Chong zei dat er binnen de KMT een “hoge mate van scepsis” heerst over de inzet van de VS voor de verdediging van Taiwan.
Washington heeft lange tijd ‘strategische onduidelijkheid’ gehandhaafd over de vraag of het militair moet ingrijpen en Taipei te hulp moet komen als China een invasie lanceert.
Sara Newland, een China- en Taiwan-expert aan het Smith College in de VS, merkte ook de opkomst van ‘Amerikaans scepticisme’ binnen de KMT op.
Het wijst op de groeiende angst in de gelederen van de partijen dat een te nauwe houding naar Washington Taiwan zou kunnen verwikkelen in een ‘geopolitiek conflict tussen de VS en China’.
‘Tussen democratie en autocratie’
Ali Lai van de DPP verwierp het verhaal van ‘oorlog en vrede’ en beschreef de stemming in plaats daarvan als een keuze ‘tussen democratie en autocratie’.
In 2017 wekte Lai de woede van Peking op door te verklaren dat hij een “politieke onafhankelijkheidswerker van Taiwan” was.
Sindsdien heeft hij betoogd dat Taiwan de onafhankelijkheid niet hoeft uit te roepen omdat het “al een soeverein, onafhankelijk land is genaamd de Republiek China (ROC)”, verwijzend naar de formele naam van het eiland.
“Volg niet dwaas de Chinese definitie van de onafhankelijkheid van Taiwan en blijf niet het Chinese verhaal volgen in het bekritiseren van Taiwan, dat het slachtoffer is”, zei Lai onlangs.
Is er een middenweg?
Ko, de TPP-kandidaat, noemde de verkiezingen een krachtmeting ‘tussen nieuwe politiek en oude krachten’ en zei dat een stem voor de DPP een uiting was van steun voor de oorlog, terwijl een stem voor de KMT overgave betekende.
Lee Yo-yi, een woordvoerder van Ko’s campagne, vertelde DW dat de huidige retoriek over de Straat “verdeeld is door twee ideologieën”, maar dat zijn partij “in het midden staat en niet in vastgelopen argumenten vervalt.”
Maar Chong, een professor aan de NUS, twijfelt aan de mogelijkheid om een zogenaamde middenweg te effenen.
“Ik ben er niet echt zeker van hoe de middenweg eruit ziet in de kwestie tussen de beide zeestraten,” zei hij, eraan toevoegend dat de TPP als “vaag” werd gezien over zijn feitelijke beleidsstandpunten.
Ko, bekend om zijn charisma en openhartige communicatiestijl, heeft aan populariteit gewonnen onder jonge kiezers, vooral onder twintigers.
Wen Liu, assistent-professor aan de Taiwanese Academia Sinica, zei dat deze generatie is opgegroeid met de ideologische strijd tussen de KMT en de DPP. En nu willen ze ‘iets nieuws’ – een andere keuze die hen uit het binaire systeem kan halen, benadrukte hij.
Jonge kiezers moe van retoriek in zee?
De debatten onder jonge kiezers over de betrekkingen tussen Taiwan en China waren ook niet zo verhit en prominent als voorheen.
Sarah Liu, universitair hoofddocent gender en politiek aan de Universiteit van Edinburgh, vertelde DW dat “jonge kiezers kwesties tussen de Straat van Straatsburg wellicht als minder opvallend beschouwen” bij deze verkiezingen, omdat “ze naast de dreiging uit China nog andere dingen hebben om zich zorgen over te maken. “
Jonge Taiwanezen maken zich grote zorgen over ‘hun behoeften thuis’, zei ze, wijzend op onder meer huisvesting, inflatie, elektriciteits- en watervoorziening.
Maar dat betekent niet dat kiezers de veiligheidsdreiging van Peking waarschijnlijk zullen negeren, voegde Liu eraan toe.
Chong zei dat China druk zal blijven uitoefenen op Taiwan, ongeacht de uitslag van de verkiezingen.
“Het grote verschil tussen de drie partijen is of ze werkelijk geloven dat het mogelijk is om een positief resultaat te behalen in de onderhandelingen met Peking”, onderstreepte hij. ‘En als je die uitkomst krijgt, is Peking dan bereid om alle beloften of toezeggingen die ze doen na te komen?’
DW-correspondent James Chater heeft bijgedragen aan dit artikel
Bewerkt door: Srinivas Mazumdaru