Sommige facties ondertekenden overeenkomsten met Israël, die de weg moesten bereiden voor een tweestatenoplossing. De Palestijnse Autoriteit, voorgesteld als een toekomstige Palestijnse regering, had beperkte zeggenschap over delen van de Westelijke Jordaanoever en bleef zich officieel inzetten voor onderhandelingen over een einde aan het conflict.
Hamas probeerde ondertussen effectief de geschiedenis ongedaan te maken, te beginnen in 1948, toen meer dan 700.000 Palestijnen vluchtten of uit hun huizen werden verdreven in wat Israël zou worden tijdens de oorlog om de Joodse staat te vestigen.
Voor Hamas was deze ontheemding, samen met de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever en Gaza tijdens de oorlog in het Midden-Oosten van 1967, een grote historische fout die met wapengeweld gecorrigeerd moest worden. Hamas verwierp de vredesbesprekingen met Israël als verraad en beschouwde ze als een capitulatie voor de Israëlische controle over wat de groep beschouwde als bezet Palestijns land.
De Palestijnse politieke kloof werd in 2007 in de geografie gegrift, toen Hamas de factiegevechten in Gaza won en de controle over het gebied overnam. Plotseling vocht ze niet alleen tegen Israël, maar regeerde ze ook over Gaza. Israël legde, samen met Egypte, een blokkade van de Gazastrook op met als doel Hamas te verzwakken en de inwoners van Gaza in een steeds dieper isolement en armoede te storten.
Tegen de tijd dat de heer Sinwar terugkeerde naar Gaza, was Hamas al verschanst als de facto regering en vestigde zich in wat Tareq Baconi, een Hamas-expert, een “gewelddadig evenwicht” met Israël noemde. De diepe vijandigheid brak vaak uit in dodelijke uitwisselingen van Hamas-raketten en Israëlische luchtaanvallen. Maar de meeste commerciële goederen en elektriciteit van Gaza kwamen uit Israël, en Hamas probeerde vaak de blokkade te verlichten tijdens onderhandelingen over een staakt-het-vuren.
Hamas-leiders waren ambivalent over de nieuwe regeringsrol van de groep, waarbij sommigen van mening waren dat ze de levens van de inwoners van Gaza moesten verbeteren, terwijl anderen het bestuur zagen als een afleiding van hun oorspronkelijke, militaire missie, zeiden experts. Hamas heeft de Palestijnse Autoriteit bespot vanwege haar samenwerking met Israël, inclusief het gebruik van de Palestijnse politie om aanvallen op Israël te voorkomen. Sommige Hamas-leiders vreesden dat hun groep, bij het onderhandelen over dagelijkse levenskwesties met Israël, op kleinere schaal op dezelfde weg zat.
In 2012 heeft dhr. Sinwar werd de vertegenwoordiger van de gewapende vleugel in het politieke leiderschap van Hamas, waardoor hij nauwer verbonden raakte met de leiders van de militaire vleugel, waaronder de heer Deif, het mysterieuze hoofd van de Qassam Brigades. Volgens Arabische en Israëlische functionarissen waren de twee mannen de belangrijkste architecten van de aanval van 7 oktober.
Toen de heer Sinwar in 2017 hoofd van Hamas in Gaza werd, toonde hij soms interesse in een aanpassing aan Israël. In 2018 gaf hij een zeldzaam interview aan een Italiaanse journalist die voor een Israëlische krant werkte en riep hij op tot een staakt-het-vuren om het lijden in Gaza te verzachten.
“Ik zeg niet dat ik niet meer zal vechten”, zei hij. ‘Ik zeg dat ik geen oorlog meer wil. Ik wil een einde aan het beleg. Je gaat bij zonsondergang naar het strand en je ziet al deze tieners aan de kust kletsen en zich afvragen hoe de wereld er aan de overkant van de zee uitziet. Hoe het leven eruit ziet”, voegde hij eraan toe. ‘Ik wil ze vrij hebben.’
Hamas bracht in 2017 ook een politiek programma uit dat de mogelijkheid van een tweestatenoplossing mogelijk maakte, terwijl het bestaansrecht van Israël nog steeds niet werd erkend.
Israël heeft een aantal concessies gedaan door in 2018 overeen te komen 30 miljoen dollar aan maandelijkse hulp van Qatar aan Gaza toe te staan en het aantal vergunningen voor Gazanen om in Israël te werken te verhogen, waardoor het broodnodige geld in de Gaza-economie terechtkomt.
Het geweld bleef uitbarsten. In 2021 lanceerde Hamas de oorlog uit protest tegen de Israëlische pogingen om Palestijnen uit hun huizen in Oost-Jeruzalem te verdrijven en de Israëlische politie-invallen in de Aqsa-moskee in de Oude Stad van Jeruzalem.
Het was een keerpunt, vertelde Osama Hamdan, de leider van Hamas gevestigd in Beiroet, Libanon, aan de Times. In plaats van raketten af te vuren over de kwestie Gaza, vocht Hamas voor zorgen die centraal stonden bij alle Palestijnen, ook degenen buiten de enclave. De gebeurtenissen overtuigden velen binnen Hamas er ook van dat Israël het conflict voorbij een punt wilde brengen waar geen terugkeer meer mogelijk was, dat de onmogelijkheid van een Palestijnse staat zou garanderen.
“De Israëli’s waren maar in één ding geïnteresseerd: hoe konden we van de Palestijnse zaak afkomen?” zei meneer Hamdan. ‘Ze gingen die kant op en dachten niet eens aan de Palestijnen. En als de Palestijnen zich niet hadden verzet, had dit allemaal kunnen gebeuren.”
Capaciteiten opbouwen
Maar in 2021 geloofden de Israëlische militaire inlichtingendienst en de Nationale Veiligheidsraad dat Hamas een nieuwe oorlog wilde vermijden, volgens mensen die bekend waren met de beoordelingen.
Hamas steunde ook het idee om bestuur voorrang te geven boven strijd. Tweemaal heeft de groep zich onthouden van deelname aan botsingen met Israël, gelanceerd door de Palestijnse Islamitische Jihad, een kleinere militie in Gaza. De politieke leiders van Hamas hebben geprobeerd de hulp naar Gaza en het aantal werknemers dat in Israël gaat werken te vergroten via tussenpersonen in Qatar, aldus diplomaten die bij de discussies betrokken waren.
Velen in het Israëlische veiligheidsestablishment geloofden ook dat de complexe grensverdediging, om raketten neer te schieten en infiltraties vanuit Gaza te voorkomen, voldoende was om Hamas in bedwang te houden.
Maar binnen Gaza groeiden de capaciteiten van Hamas.
Volgens Amerikaanse en andere westerse analisten beschikte Hamas op 7 oktober over 20.000 tot 40.000 strijders, met ongeveer 15.000 raketten, grotendeels vervaardigd in Gaza en met onderdelen die hoogstwaarschijnlijk door Egypte werden gesmokkeld. De groep beschikte ook over mortieren, antitankraketten en draagbare luchtverdedigingssystemen, zeiden ze.
De heer Sinwar hernieuwde ook de banden van de groep met zijn oude steunpilaar, Iran, dat uiteenviel in 2012, toen Hamas, een nauwe Iraanse bondgenoot, zijn kantoor in Syrië sloot te midden van de Syrische burgeroorlog.
Die vernieuwing heeft de relatie tussen de militaire vleugel van Hamas in Gaza en de zogenaamde As van Verzet, Irans netwerk van regionale milities, verdiept, aldus regionale diplomaten en veiligheidsfunctionarissen. De afgelopen jaren zijn een aantal Hamas-agenten vanuit Gaza naar Iran en Libanon gereisd om daar te worden opgeleid door de Iraniërs of Hezbollah, wat een extra laag van verfijning toevoegt aan de capaciteiten van Hamas, aldus functionarissen.